Over de komende zomer city sesshin

9 juni 2019

Onlangs gehoord: Leerling vraagt: “Meester, wat is zen?”
Leraar antwoordt zonder enige aarzeling: “Zazen!”
Natuurlijk, op die vraag zijn verschillende antwoorden mogelijk: “verlichting!” Of Maezumi Roshi’s “Je leven leren waarderen”. Eigenlijk is elke koan een antwoord op die vraag; “Was je kommetje”; “Boeddha met het maangezicht, Boeddha met het zonnegezicht”; “Ik ben de weg, de waarheid en het leven”. Allemaal goed. Het interessante is dat bij elk antwoord ook iets niet gezegd wordt. Maar het antwoord “Zazen” waardeer ik zeer. Want Zen betreft beoefening en we leren deze beoefening dankzij het zitten op een kussentje. Dit is essentieel. Zen is niet zomaar ons dagelijkse leven. Het is het dagelijks leven beoefend. En hoe we dit beoefenen leren we geleidelijk van de formele houding tijdens zazen.
Hoewel het vaak vergeten wordt, want onbesproken, – onze zazen heeft zijn wortels in het vroege boeddhisme, zoals dat beschreven wordt in de Pali-canon. Ook al heeft het mahayana een nieuw licht geworpen, de adviezen voor meditatie, zoals die door de Boeddha zijn gegeven, blijven de moeite waard. Het meditatieonderricht rust op twee steunpilaren: kalmte (samatha) en inzicht (vipassana). Beide ondersteunen en doordringen elkaar. Kort door de bocht: inzicht wordt verkregen door te zitten: voortdurende aandacht voor het zittende lichaam. Maar dit ‘zitten’ dient vervuld te worden met kalmte. Want alleen een kalme, rustige, vredige geest geeft inzicht. Dit kalmeren van de geest is een lang traject, waarvan de Pali-canon de verschillende elementen bespreekt: het onderhouden van de ethische regels, het bewaken van de zintuigen, ontwikkelen van aandacht en het doorlopen van de stadia van de dhyanas, bepaalde fases van concentratie. Belangrijk is de vierde dhyana, de contemplatie op gelijkmoedigheid, een uiterste van passiviteit die uit zichzelf omslaat in compassievolle activiteit.
Welnu hierover wil ik het graag hebben in de dharmalessen van de komende zomer citysesshin. Ook om te bespreken hoe deze elementen een (verborgen) rol spelen in onze zazenbeoefening. Vooral de centrale rol van beoefening van gelijkmoedigheid. Ook Meister Eckhart leerde deze gelijkmoedigheid. Hij noemde het ‘gelatenheid’ en hij stelde dit boven de liefde. Wordt nader uitgelegd.
Om je enigszins te oriënteren, ziehier een schema van dit boeddhistische meditatieproces.
Ik zie uit naar deze sesshin.
Om weer samen te zitten en elkaar zien en te spreken.

Niko Rosh