Zen-virus

Blog van Nico Tenko Roshi

Nico Tydeman geeft vanuit een zen-perspectief betekenis aan deze vreemde en verdrietige tijden van Corona. 

Hoe weet ik dat in het begin de geest er is? Dat weet ik niet. Ik kan dat niet weten. Want ‘in den beginne’ brengt me naar een onheuglijke tijd, waar geen herinnering aan kan zijn, waar zelfs van tijd geen sprake is. Het is dus ook geen verleden tijd.

Linji zei: ‘Als iemand naar mij toekomt en mij vraagt over het zoeken naar de Boeddha, dan verschijn ik onmiddellijk overeenkomstig de staat van zuiverheid; vraagt iemand mij wat een bodhisattva is, ik verschijn onmiddellijk overeenkomstig de staat van compassie; vraagt iemand mij naar verlichtin

Terwijl deze week Mahler ’s muziek elke dag onze woning binnen stroomt, denk ik steeds aan Anton Bruckner. Dat heb ik vaker. Loop ik door Appie Heijn om appels te kopen, kijk ik ook hoe de peren erbij liggen. Zo werkt de geest.

Een zenmeester zei: ‘Als je niet vaak aan de dood denkt, zal je het op de zenweg niet ver brengen.’
Als het over verlichting gaat, vallen vaak de woorden: één zijn met, eenheid met alles en allen. Eenheid, een enkel woord om de beleving van een onbeschrijfelijk grote werkelijkheid te duiden. Maar wat wordt er met dit tamelijk abstract klinkende woord bedoeld? Wat moeten we ons bij ‘eenheid’ voorstellen? Nico Tenko Roshi duidt dit begrip aan de hand van het werk van de dichter William Blake.
Zeven vrouwen uit India, geboren in een aristocratische familie, leefden een zeer luxeleven en deden niet veel anders dan zichzelf te vermaken. Op een dag was er een lentefeest waar wel duizend mensen verwacht werden. Maar één van hen zei: ‘Laten we vandaag niet naar het feest maar naar het kerkhof gaan. Ik heb het gevoel dat daar iets bijzonders gaat gebeuren’.

Welke klank heeft de dood? Welke geluiden wachten mij als ik die drempel oversteek en mij ga wagen in een gebied, dat ik slechts ken uit verhalen? Zijn daar wel geluiden?

Een monnik vroeg de Boeddha: ‘“Het doodloze, het doodloze” wordt er gezegd, Heer. Wat toch, Heer, is het doodloze? Wat is het pad dat naar het doodloze leidt?’

(dit artikel is een vervolg op Emily Dickinson, een intiem leven me de dood (deel 1) 

Emily Dickinson was spaarzaam met de taal. Elk woord telt en vraagt om geproefd te worden.

Jarenlang wilde Emily Dickinson niemand spreken, behalve vanuit een tegenovergelegen kamer. Gedurende deze zelfverkozen quarantaine was zij regelmatig hevig verliefd. Zonder die verliefdheden te ontkennen, verdedigde zij haar geestelijk leven door zich niet in te laten met welk huwelijk ook. Zij koos voor eenzaamheid, want die gaf ruimte om diep in zichzelf af te dalen.
"Als ouders het niet toestaan dan kan iemand zijn huis niet verlaten. Hoe kan men dan zijn huis verlaten?" Dat vroeg de monnik aan Yunmen, verhaalt Nico Tenko Roshi in Zen-virus, deel V.
Nico Tenko Roshi opent deel 4 met Yuanwu’s introductie: (...) De Grote Weg manifesteert zichzelf op natuurlijke wijze. Zij wordt niet beperkt door vastgelegde regels. Maar ik moet je zeggen dat dit een geavanceerd thema is, dat je moet leren. Het geeft leiding aan hemel en aarde. Als je er echter naar probeert te gissen, zal je verward geraken. Het is zo delicaat. Dit kan niet juist zijn en dat kan ook niet juist zijn. Je staart in een onbenaderbare steile rotswand. Hoe kun je voortgaan zonder hier of daar te struikelen? Bestudeer het volgende.
Na de Shoah moest de dichter Paul Celan taal opnieuw uitvinden, schrijft Nico Tenko Roshi in 'Zen virus, deel 3'. "Niet de taal van de schoonheid, maar woorden die de werkelijkheid van het verschrikkelijke wisten te ‘winnen’", aldus Nico. "Hij zoekt nieuwe sleutelwoorden om de waarheid te ontsluiten en vond deze met name bij de mystici in de chassidische geschriften, de Kabbala, de Bijbel, Meister Eckhart en de natuur. Woorden zijn een spreektralie, een traliewerk, waardoorheen ‘iets anders’ spreekt, een taalraster dat door middel van verdraaiing en verhulling, contradicties en paradoxen, probeert poëtisch aan te duiden, wat niet meer gezegd kan worden."
"Als er ergens iemand overlijdt, dan sterft er ook iets in mij. En wordt iemand ziek, dan word ik ook ziek", schrijft Nico Tenko Roshi in zijn tweede blog: Zen-virus, deel 2. Daarin gaat Nico in op de Vimalakirti Sutra, een van de mooiste en meest toegankelijke Mahayana Sutras. In deze sutra vraagt Manjusri: ‘Hoe zou een bodhisattva een andere bodhisattva die ziek is troosten?’
De corona is de hete atmosfeer rondom de zon en andere sterren die zich uitstrekt over miljoenen kilometers’, aldus Wipikedia. Is de kennis die wij opdoen omtrent het heelal geruststellend of beangstigend? Voor mij is die blik op het uitspansel een vergezicht op het heilige, het sacrale. Het heelal ervaren als groot mysterie dat mij fascineert maar ook beangstigt. Aan Daito Kokushi, een beroemd Japans zenleraar en groot literator, werd eens gevraagd: ‘Wat is zen?’ Zijn antwoord: ‘Een meteoor van 800.000 kilometer vliegt door de lucht’.